Odiel Defraeye

Odiel Defraye is de eerste Belgische Tourwinnaar. Het toeval wil dat Defraeye geboren is op  de Franse nationale feestdag, 14 juli van 1888 in Rumbeke. Hij overlijdt in Bierges op 21 augustus 1965. Als amateur won hij in 1908 al de Ronde van Vlaanderen. Het jaar daarop, in 1909 werd hij beroepsrenner.

Zijn carrière leek meteen gelanceerd want hij mocht meteen naar de Tour de France. Wij vinden terug dat hij vreemd genoeg voor twee ploegen rijdt in 1909. Hij rijdt voor zowel Biguet-Dunlop als La Française. Zijn eerste Ronde van Frankrijk wordt echter een teleurstelling. Na een paar dagen moet hij opgeven. Zijn terugreis duurt veel langer, maar liefst veertien dagen voor hij terug in Rumbeke is. De ware toedracht achterhalen we nog wel. In de twee jaren erna moet Odiel Defraeye zich terug als indvidueel renner zien te redden. In 1911 bewijst Odiel Defraye nogmaals zijn kunnen: hij w in ordt in Bastogne nationaal kampioen. In  een spurt met drie laat hij onder meer de grote favoriet Cyrille Van Hauwaert achter zich. De West-Vlaming reed opvallend vlot over de Ardeense hellingen. Maar niemand die in dit lichtgewicht een potentiële winnaar van de Ronde van Frankrijk zag. Ook al niet omdat hij als een vrije vlinder door het leven fladderde. Fuiven moest je Defraeye niet leren.

In 1912 tekent Odiel Defraeye een contract bij de grote Franse ploeg Alcyon. Aanvankelijk mocht Defraye de Tour van 1912 niet rijden. Alcyon geloofde niet dat feestbeest Odiel Defraeye een rol van betekenis kon spelen in de Tour. Hoewel hij kort daarvoor De Ronde van België won voor de Franse vedette Henri Pélissier. Alsof dit al niet voor genoeg spanning zorgde, breken in de lente van 1912 hevige sociale onlusten uit in Luik. Defraeye moest met het leger dat protest de kop indrukken. Pas een week voor de Tourstart keerde hij weer terug naar huis.

Defraye begon aan de Ronde met bescheiden ambities, als helper van de Fransman Gustave Garrigou. Die gaf er al in de eerste rit de brui aan. Zo werd het tapijt uitgerold voor de sluwe Defraye die in de bergritten de basis zou leggen voor zijn zege. Eerst rekende hij af met het Franse godenkind Octave Lapize, dan volgde hij de sterke Eugène Christophe, om vervolgens in de eerste Pyreneeënrit tussen Luchon en Perpignan uit te breken. In de volgende etappe kende Defraye pech, maar zelfs de samengebundelde krachten van de Fransen kregen hem niet klein.

In deze Tour, die niet met de tijd maar met de punten werd beslist, hadden de Belgische renners definitief de Franse hegemonie doorbroken: negen Belgen finishten binnen de eerste twaalf.

Heel Brussel liep uit om de eerste Belgische Tourwinnaar te begroeten. Supporters kropen op de tramstellen om een glimp van de West-Vlaming te kunnen opvangen. Odiel Defraye verdiende met zijn zege 32.000 goudfranken, 40 jaarlonen van een borstelmaker. Hij kocht later met zijn prijzengeld in Rumbeke een stuk grond, bouwde er een villa en legde in de tuin een wielerbaan. Dezelfde piste waarop Patrick Sercu later veelvuldig ging trainen.

In 2012 was het 100 jaar geleden dat Odiel Defraye als eerste Belg de Ronde van Frankrijk won. In Rumbeke, zijn geboorteplaats, werd er toen op het kerkplein een standbeeld onthuld. 

Vlaamse beweging
De historische betekenis van de eerste Belgische Tourwinnaar kan moeilijk overschat worden. Als renner groeide Defraye uit tot een rolmodel van de Vlaamse Beweging. In het begin van de twintigste eeuw maakte het idee opgang dat een volk zich alleen maar kon ontwikkelen als het ook lichamelijk sterk was. Odiel Defraye bracht door zijn prestaties zijn volk zelfbewustzijn bij. Onrechtstreeks zorgde hij ook voor de geboorte van de Ronde van Vlaanderen die in 1913 voor het eerst werd georganiseerd om Sportwereld te promoten, het huidige sportkatern van Het Nieuwsblad. De plannen om een sportkrant te maken bestonden al, maar ze werden nu in een stroomversnelling gebracht. Vreemd genoeg zou de peetvader van de Ronde van Vlaanderen die koers nooit rijden. Zijn Franse bazen wilden dat hij zich concentreerde op Parijs-Roubaix.

Odiel Defraye leek in 1913 in de Helletocht naar de zege te stormen, tot hij door een loslopende hond ten val kwam. Defraye had op dat moment wel al Milaan-Sanremo gewonnen, in verschrikkelijke weersomstandigheden waardoor hij lang met een kwaal aan de ogen sukkelde. Hij lijkt aanvankelijk ook in de Tour van 1913 te schitteren. Nadat hij als leider de Pyreneeën induikt, moet hij door een dijblessure de strijd staken.

Het zal meteen zijn laatste grote wapenfeit zijn. De Eerste Wereldoorlog brak uit en nadien was Odiel Defraye nog maar een schim van zichzelf. Toch modderde hij nog aan tot 1924. Na zijn carrière stampte Odiel Defraye een hotel en een aantal brasserieën uit de grond. Het blijken stuk voor stuk goudmijnen. De volksjongen heft nog altijd graag het glas met zijn stamgasten en haalt aan de toog herinneringen op van zijn succes in 1912. In 1953, bij de viering van vijftig jaar Tour, schittert hij door afwezigheid. Hij had te veel gedronken en zijn trein gemist.

Het was het begin van het einde. Odiel Defraye wordt een paar keer door een beroerte getroffen en zal uiteindelijk op zijn 77e in het rusthuis in het Waals-Brabantse Bierges sterven. Vergeten door iedereen. Tot hij 100 jaar na zijn Tourzege weer werd herdacht als een wielericoon uit de prehistorie.